Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Gündemi - Mayıs 2025
Mayıs 2025
Merhabalar! Aşağıda geçtiğimiz ay yayımlanan yapıtları ilginize sunuyoruz. Geri bildirimlerinizi, gözden kaçırdıklarımızı ve katkılarınızı hfsgundem@gmail.com adresine bekliyoruz.
Geçtiğimiz Ay: Mayıs 2025
Yayınlar
Kitaplar
Acar, Ali; Ünal, Rumeysa : Müdafi Yardımından Yararlanma Hakkına Sosyolojik Bir Bakış Pierre Bourdieu’nün Kavramlarıyla CMK Avukatlığı, 1. bs, Zoe Kitap, 2025.
Bu kitap, hukuki bir kurum olan CMK avukatlığı ile bu kuruma dahil olan öznelerin kuruma ilişkin davranış, inanç ve algılarına odaklanıyor ve ilgili öznelerin CMK avukatlığı kurumundan nasıl etkilendiğini ve onu nasıl etkilediklerini anlamayı ve açıklamayı amaçlıyor. ‘CMK avukatlığı pratiğini belirleyen ve etkileyen temel etkenler nelerdir? CMK avukatı etkili ve yetkin olarak görülmüyorsa bunun pratikten kaynaklanan sebepleri nelerdir? CMK avukatına karşı bir önyargı var mı? Varsa, bu gerçekten bir önyargı mı?’ sorularının peşinden giden yazarlar, alan araştırmasından ve istatiksel verilerden elde ettikleri verilere dayanarak elde ettikleri bulguları Pierre Bourdieu’nün kavramlarıyla ilişkilendiriliyor.
Ada, Abdullah: Hukuk Felsefesinde İlerleme, 1. bs, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2025.
Bu çalışma, felsefenin kimliğine dair saygıdeğer ancak analitik gelenekte çoğunlukla göz ardı edilmiş bir anlayışı ele almaktadır. Felsefenin temel amacının bazı büyük sorulara dair hakikate ulaşmak olduğu yönündeki geleneksel pozisyon karşısında, felsefenin insan hayatına katkıda bulunmayı hedefleyen bir uğraşı olduğu düşüncesi geliştirilmektedir. Aynı başlıklı doktora tezinden yola çıkılarak hazırlanan bu inceleme, ilerleme kavramı çerçevesinde, hukuk felsefesinin pratik bir alan olarak anlaşılması gerektiğini savunmaktadır. Hukuk ve onun temel özellikleri üzerine yapılan derinlemesine analizler, hukuk felsefesinin teorik ve pratik boyutlarını bütüncül bir yaklaşımla ele alarak alana yeni bir perspektif sunmaktadır.
Göndermez, Göksun Gökçe(ed.): Kömür Karası Soma Katliamı Yargılaması, 1. bs, Zoe Kitap, 2025.
"Bu 301 kişi neden öldü? Burası çok iyi bir işletme, çok kurumsal bir işletme; size çok güzel para veriyor, çok iyi davranıyor; bütün görevlerinizi yapıyorsunuz, sensörleriniz çok iyi çalışıyor, her şey çok yolunda ve hâlâ o işletmede çalışıyorsunuz, anladım. Patron, tutukluların bile maaşını yatırıyor, sigortasını ödüyor; böyle işletmede çalışılmaz mı, anladım. Her şey çok iyiydi, herkes madende gezdi; sıcak yok, nem yok, koku yok, monoksit yok; patlamalarda işçiler dışarı çıkartılıyor, kimse kimseye sesini yükseltmiyor... Bu 301 kişi niye öldü, sorusunun cevabı yok. Benim anladığım kadarıyla bu saatten sonra bu soruya cevap vermek isteyen yok. Kalkıp sırayla diyeceksiniz ki ‘benim işim değil, benim yetkim değil; ben bilmiyorum, amirim bilir, müdürüm bilir; ben işimi yaptım’. Bunları deyip oturacaksınız ve bunun sizi cezadan kurtaracağını düşüneceksiniz. Eğer gerçekten yeni bir şey söylemek isteyen olursa biz buradayız, ben buradayım". "Ben buradayım" diyen Av. Selçuk Kozağaçlı ve yine "orada" olan Av. Can Atalay, halen Silivri Cezaevinde. Katliam sanıklarından ise cezaevinde olan tek bir kimse yok. Elinizdeki kitap, Soma yargılamasının ve kimlerin nerede durduğunun unutulmaması için bir özet bırakma çabasıdır.
Mill, John Stuart: Din Üzerine Üç Deneme Doğa, Dinin Faydası ve Tanrıcılık, çev. Özgüç Orhan, Alfa Yayınları, 2025.
İngiliz filozof John Stuart Mill hiç okula gitmemiş, küçük yaştan itibaren dönemin önde gelen bir filozofu, hukukçu ve reformcusu Jeremy Bentham’dan evde eğitim almıştır. Hayatı boyunca öyle ya da böyle din ile toplum ilişkisi üzerine kafa yoran Mill, bir Tanrı’nın veya tanrıların varlığı veya yokluğu meselesinin ikincil öneme sahip olduğunu düşünür. Kant gibi Mill de bu meseleyi bir varsayım veya tahmin olarak görür ve kesin bir ispata elverişli bir mesele olmadığını düşünür. Mill’in ölümünün ardından üvey kızı Helen Taylor tarafından yayımlanan Din Üzerine Üç Deneme, adından da anlaşılacağı gibi, din üzerine üç denemeden oluşur: Doğa, Dinin Faydası ve Tanrıcılık. Helen Taylor, esere yazdığı “Takdim” yazısında, denemelerin konuları itibariyle birbiriyle ilgili olduğunu, ama içerik açısından birbirlerinin devamı olmadığını söyler. Mill'in, hayatının son evresinde, yaklaşık yirmi yıla yayılan bir süreçte kaleme aldığı bu denemeler, siyaset ve ahlak felsefesinde ifade ve düşünce özgürlüğünü esas almış bir filozofun din konusuna bakışını aydınlatmaktadır.
Uygur, Gülriz; Karacan, Olcay (ed.): İhtimam Etiği ve Hukuk, 1. bs, Zoe Kitap, 2025.
Yılmaz Öztürk, Hilal: Hukuk, Devlet ve Ekonomi Triosunda Frédéric Bastiat, 1. bs, Anakra, Adalet Yayınevi, 2025.
Kitap; hukuk, devlet ve ekonomi odaklı olmak üzere toplam üç ana bölüme ayrılmaktadır. “Bastiat'nın Hukuk Anlayışı” başlığını taşıyan ilk bölüm sırasıyla, “19. Yüzyıl Öncesi Hukuk Anlayışı”, “19. Yüzyılda Hukuka Bakış” ve “Bastiat’nın Hukuk Anlayışı” olmak üzere üç alt başlığa ayrılmakta; hem tarihi hem de mukayeseli yöntem ile Bastiat’nın hukuk kavramına ilişkin görüşleri ve tespitleri ele alınmaktadır. Bu bölümde, hem Bastiat’nın yaşamından önce hem de kendi yaşadığı dönemde hâkim olan hukuk anlayışları ile bizzat Bastiat’nın ortaya koyduğu düşünceler incelenmekte ve
Bastiat'nın en önemli eserlerinden “Hukuk” detaylı bir biçimde ele alınmaktadır. “Bastiat'nın Devlete Bakışı” başlığını taşıyan ikinci bölüm sırasıyla, “Modern Devletin Doğuşu ve Sınırlandırılması”, “İdeolojiler Temelinde 19. Yüzyılda Devlet Tartışması” ve “Bastiat’cı Devlet: Bir Oksimoron Mu?” olmak üzere üç alt başlığa ayrılmakta; yine hem tarihi hem de mukayeseli yöntem ile Bastiat’nın devlet varlığına ilişkin düşünceleri mercek altına alınmaktadır. Bu bölüm, özellikle Bastiat’nın yaşadığı dönemde varlığını hissettiren liberalizm, sosyalizm, muhafazakârlık ve milliyetçilik gibi ideolojileri de dikkate alarak Bastiat’nın görüşlerine açıklık kazandırmaktadır.
Son olarak “Bastiat ve İktisat” başlığını taşıyan üçüncü bölüm sırasıyla, “19. Yüzyıl Öncesi Ekonomi Anlayışı”, “19. Yüzyılda İktisat Teorisindeki Savaş” ve “Bastiat’nın Gözünden İktisat” olmak üzere üç alt başlığa ayrılmakta; yine hem tarihi hem de mukayeseli yöntem ile Bastiat’nın ekonomi bilimi ve yönetimine dair düşünceleri irdelenmektedir. Bu bölüm, Bastiat’nın sıklıkla ele almış olduğu merkantilist, fizyokrat, liberal ve sosyalist ekonomi anlayışlarına dair önemli bilgiler sunmakta ve Bastiat’nın görüşlerini, “Görülen ve Görülmeyen” ve “Ekonomik Uyumlar” gibi oldukça önemli eserleri çerçevesinde tanıtmaktadır.
Zöhrab, Krikör: Hukuk-ı Ceza, çev. Turgay Aydın, 1. bs, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2025.
Gazeteci, şair, yazar, avukat, muallim ve siyasetçi kimliğiyle tanınan Krikor Zöhrab (1861-1915), hukuk alanındaki eserleriyle de dikkat çeken çok yönlü bir aydındır. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra İstanbul Hukuk Fakültesi'nde ceza hukuku dersleri vermeye başlamış, aynı dönemde İstanbul milletvekili olarak Meclis-i Mebusan'da da görev almıştır. Elinizdeki eser, ceza hukuku ders kitabıdır. Bu kitap, esasen 19. yüzyıl hukuk zihniyetinin (ceza hukukunda reform devri) temel kiplerini ihtiva eder; yazar ana hatlarıyla meşhur Fransız ceza hukukçusu René Garraud ve çağdaşlarının kavram dünyasını takip eder. Ancak kitabın önemi, başvuru kaynaklarından ziyade, bu kaynakların kavramsal tutarlılığa ihtimam gösteren bir sistematik içinde aktarılmasında yatar. Modern Türk ceza hukukunun kurucularından biri olan Krikor Zöhrab'ın Hukuk-ı Ceza'sı, ceza hukuku tarihi alanında bir boşluğu dolduracaktır.
Makaleler
Bakkal, Ufuk: “Ekonomi ve Hukuk Yaklaşımı: Coase Teorisi”, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, C. 17, No: 1, s. 1-42 (31.05.2025).
Öz
Bu çalışmada 1991 yılında Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazanan ve hukuk ve ekonomi yaklaşımının önemli isimlerinden olan Ronald Coase’un, dışsal maliyet sorununun piyasa odaklı çözümü için ortaya attığı teorisi incelenmektedir. R.Coase, teorisini A.C.Pigou’nun konuyla ilgili görüşlerinin eleştirisi üzerine kurduğu için, önce Pigou’nun dışsallıklara getirdiği kamusal çözümler incelenmiş, daha sonra Coase teorisinin ayrıntılarına geçilmiştir.
Yanmaz, Canan Eken: “Hukuk ve İktisat Yaklaşımı ve Türkiye’de Lisans ve Lisans-üstü Düzeyde Hukuk Eğitiminde Hukuk ve İktisat Yaklaşımının Müfredata Dâhil Edilmesi Üzerine Söyleşi - İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Kerem Cem Sanlı ile Söyleşi”, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, C. 17, No: 1, s. 133-137 (31.05.2025).
Öz
Bu çalışma, İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof.Dr. Kerem Cem Sanlı ile "HUKUK ve İKTİSAT YAKLAŞIMI ve TÜRKİYE’DE LİSANS VE LİSANS-ÜSTÜ DÜZEYDE HUKUK EĞİTİMİNDE HUKUK ve İKTİSAT YAKLAŞIMININ MÜFREDATA DÂHİL EDİLMESİ ÜZERİNE" söyleşiye dair notları içermektedir.
Gelecek Ay: Haziran 2025
Etkinlikler
Feminist Teoriden Anayasa Hukukuna Eleştirel Bir Bakış
Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin düzenlediği etkinlik kapsamında Dr. Başak Ekinci'nin "Feminist Teoriden Anayasa Hukukuna Eleştirel Bir Bakış" başlıklı semineri 11 Haziran 2025 Çarşamba günü saat 13:00’da Galata Salonu'nda gerçekleştirilecektir.
Duyurular
IVR 2026 İstanbul
28 Haziran - 3 Temmuz 2026 tarihleri arasında İstanbul’da Kadir Has Üniversitesi’nde düzenlenecek olan IVR 2026 etkinliğinin duyurusu yapıldı. “Law in the Face of Changing Problems of the World” başlığıyla belirlenen etkinliğin ana temasının ayrıntılarına web sitesinden ulaşabilirsiniz.
IVR Young Scholar Prize
Ayrıca, kazananı İstanbul’daki etkinlikte duyurulacak olan IVR Young Scholar Prize 2026 yarışmasının koşulları ve ayrıntıları duyuruldu. 35 yaşını doldurmamış olmak, doktora adayı olmak veya son 3 sene içerisinde doktorasını tamamlamış olmak koşullarından birini taşıyan araştırmacıların katılabileceği yarışmaya başvuru için son tarih 1 Mart 2026 olarak belirlenmiş. Yarışmayı kazanana İstanbul’daki IVR 2026 etkinliğinde “IVR-Prize Lecture” özel dersini verme olanağının yanında 2000 € para ödülü verilecek, ayrıca yarışmayı kazandığı makalesi Archives for Philosophy of Law and Social Philosophy (ARSP)’de yayımlanacak. Araştırmacılar, yarışmaya katıldıkları çalışmalarıyla aynı anda IVR 2026 İstanbul’daki çalışma gruplarına başvurabilirler. Ayrıntılar için IVR 2026 İstanbul’un web sitesindeki duyuruyu inceleyebilirsiniz.
HFSA 31. Kitap Süre Uzatımı
Geçtiğimiz yıl gerçekleştirilen Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi Sempozyumu’nda sunulan bildirilerin tam metinlerinin HFSA’nın 31. kitabında yayımlanmak üzere gönderilmesi için katılımcılara tanınan süre 31 Ağustos 2025 Pazar gününe kadar uzatılmıştır. İlgili duyuruya bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
IVRJ 2026 Kanazawa
IVR-Japonya’nın yürüttüğü uluslararası etkinliğin dördüncüsü 27-29 Mart 2026 tarihleri arasında Kanazawa’da düzenlenecek. Etkinlikte sunulacak makalelerin yayımlanması isteniyorsa 31 Ekim 2025 tarihine kadar başvuruda bulunulması gerekiyor. Ayrıca etkinlik sırasında daha önce alanda önde gelen çok sayıda felsefecinin sunduğu Kobe Dersleri’nin 14.’sünü Academia Sinica’dan (Tayvan) Prof. Peng-Hsiang Wang gerçekleştirecek.